Tăng thu nhập đáng kể nhờ mô hình nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa

Nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa là một mô hình canh tác kết hợp đang nhận được sự quan tâm lớn tại Việt Nam. Phương pháp này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn bảo vệ môi trường, giảm chi phí sản xuất, và đa dạng hóa nguồn thu nhập cho nông dân. Mô hình “nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa” không chỉ mở ra một hướng đi mới cho bà con nông dân mà còn góp phần vào việc bảo vệ hệ sinh thái.

Vài nét về tôm càng xanh và mô hình nuôi trong ruộng lúa

Tôm càng xanh, hay còn được biết đến với tên khoa học là Macrobrachium rosenbergii, là một loài tôm nước ngọt lớn có nguồn gốc từ khu vực Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Loài tôm này nổi tiếng với kích thước lớn và giá trị kinh tế cao, làm cho nó trở thành một đối tượng nuôi trồng quan trọng trong ngành thủy sản.

Về môi trường sống, tôm càng xanh có thể tìm thấy ở hầu hết các vùng nước ngọt nội địa như sông, hồ, đầm lầy và ao, cũng như ở vùng cửa sông. Chúng thích nghi tốt với nhiều loại môi trường khác nhau, từ nước trong đến nước đục. 

Mô hình nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa là một phương pháp xen canh độc đáo, kết hợp giữa trồng trọt và thủy sản, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân. Đây là một hình thức nuôi tôm thích ứng với điều kiện nước ngọt, tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên có sẵn trên ruộng lúa, đồng thời giúp tăng cường đa dạng sinh học và cải thiện chất lượng đất.

Kỹ thuật nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa chi tiết

Lựa chọn địa điểm nuôi

Đầu tiên, cần xác định vùng quy hoạch nuôi tôm càng xanh, nơi có nguồn nước sạch và đảm bảo các yếu tố môi trường phù hợp.

Địa điểm lý tưởng nên có độ pH từ 7 – 8 và độ mặn từ 0 – 15‰, điều này đặc biệt quan trọng để đảm bảo sự phát triển của tôm càng xanh.

Đảm bảo rằng khu vực nuôi có nguồn điện ổn định, giao thông thuận tiện, và xa khu dân cư và khu công nghiệp để tránh ô nhiễm.

Thiết kế ruộng nuôi tôm càng xanh

Ruộng nuôi tôm càng xanh nên có diện tích từ 0,5 – 4 ha, tùy thuộc vào quy mô và điều kiện cụ thể của từng hộ gia đình.

Mương bao quanh ruộng nuôi chiếm khoảng 20 – 25% tổng diện tích, giúp điều tiết nước và chứa thức ăn tự nhiên cho tôm. Mương nên rộng 2 – 3m và sâu 0,8 – 1m so với mặt ruộng, với bờ cao 1 – 1,2m để ngăn chặn lũ lụt.

Chuẩn bị ruộng

Sử dụng nguồn nước ngọt từ các sông, kênh để loại bỏ muối tích tụ, đồng thời tiến hành tát cạn nước và nạo vét bùn lắng ở đáy mương bao. Để tạo môi trường sống lý tưởng cho tôm, bón vôi với liều lượng từ 10 – 20kg/100m² sẽ giúp tiêu diệt các loài cá không mong muốn và điều chỉnh độ pH nước đến mức thích hợp. Việc rải vôi cần được thực hiện đều khắp hệ thống nuôi.

Đối với những ruộng mới đào mương bao, cần phải rửa sạch phèn và cải tạo ao nuôi. Chỉ khi độ pH nước đạt từ 7 đến 8.5, việc thả giống tôm mới được bắt đầu.

Trong quá trình chuẩn bị, phơi khô đáy mương bao trong khoảng 5 đến 7 ngày là cần thiết. Trong trường hợp không thể phơi khô, sử dụng thuốc cá với liều lượng 0.5 – 1kg/100m² để loại bỏ cá tạp.

Về cung cấp nước cho ruộng, nguồn nước từ sông, kênh, rạch cần được lọc qua túi lọc trước khi đưa vào ruộng nuôi tôm, nhằm ngăn chặn sự xâm nhập của các loại địch hại. 

Khi mực nước trong mương bao đạt từ 0.8 đến 1m, bón phân để tạo màu nước, với liều lượng là 1kg ure + 1kg DAP/1.000m² hoặc sử dụng các sản phẩm khác nhằm mục đích tương tự, giúp tạo nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm và kiểm soát tảo đáy. Bột cá cũng có thể được sử dụng với liều lượng 1kg/1.000m². Sau đó, nước được cấp vào ruộng thông qua lưới lọc có kích thước mắt lưới 1mm.

Lựa chọn mùa vụ và thời điểm thả giống

Thời gian thích hợp để thả giống bắt đầu từ tháng 7 đến 8 dương lịch, và thu hoạch vào tháng 12 hoặc 1 năm sau. Thời gian cần thiết cho việc ương giống và nuôi tôm càng xanh là khoảng 5 đến 6.5 tháng, tùy thuộc vào độ mặn của nguồn nước. Nếu nguồn nước cấp có độ mặn cao vào tháng 1, việc thu hoạch tôm nên được tiến hành sớm hơn.

Chọn giống

Trong quá trình lựa chọn giống tôm càng xanh, ưu tiên những cá thể có chiều dài thân từ 11 – 13mm (Post 12 – 15), đồng thời phải tuân thủ nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc gia. Các yếu tố cần được kiểm tra bao gồm:

• Ngoại hình: Tôm giống cần có hình thể hoàn chỉnh, không mang dấu hiệu của tổn thương hay dị tật.
• Màu sắc: Màu sắc của tôm giống nên là xám nhạt hoặc xám trong, điều này phản ánh sức khỏe tốt và khả năng thích nghi cao với môi trường nuôi.
• Trạng thái hoạt động: Tôm giống nên có khả năng bơi linh hoạt hướng về phía trước, bám chắc vào đáy và thành bể. Sự phản ứng nhanh nhạy với các chướng ngại vật và ánh sáng mạnh là dấu hiệu của sự hoạt bát và khỏe mạnh. Đặc biệt, khi quá trình sục khí tạm ngừng, tôm giống cần phải thể hiện sự hoạt động mạnh mẽ, cho thấy sức sống và khả năng tự duy trì của chúng.

Quá trình nuôi dưỡng

Trong giai đoạn ấu trùng, mật độ thả nuôi được khuyến nghị là từ 10 đến 20 con/m². Độ mặn của nước trong ao ương nên được duy trì ở mức 0 – 12‰ trong tháng đầu tiên và 0-7‰ trong tháng thứ hai để tối ưu hóa điều kiện sống cho tôm. 

Thức ăn công nghiệp với hàm lượng protein 42% nên được cung cấp cho tôm theo lịch trình ăn định kỳ 4 lần mỗi ngày vào các khung giờ 7 – 8h, 10 – 11h, 17 – 18h, và 21 – 22h. Khẩu phần ăn ban đầu nên chiếm 20 – 200% trọng lượng tôm và được điều chỉnh giảm dần sau 4 tuần đầu. Thức ăn cần được rải đều khắp ao ương hoặc mương nuôi.

Từ tuần thứ ba sau khi thả giống, nên sử dụng sàng ăn có diện tích 1m² để kiểm tra và điều chỉnh lượng thức ăn, với tỷ lệ đặt là 4 – 10 sàng/1.000m² ao hoặc mương bao. 

Nước trong ao ương cần được thay đổi định kỳ 10 – 15 ngày/lần, với lượng nước thay thế từ 20 – 30%. Sau khoảng 1.5 đến 2.5 tháng ương, nước trong mương bao nên được dâng cao để tôm có thể di chuyển đến ruộng nuôi. Trong trường hợp ao ương liền kề với ruộng nuôi, có thể tháo bớt nước để tôm di chuyển lên ruộng hoặc mở rộng kết nối giữa ao ương và mương bao để tôm tự nhiên di chuyển.

Mật độ thả nuôi tôm giống trên ruộng xen canh với lúa nên ở mức 1.5 – 2.5 con/m², tùy thuộc vào khả năng cung cấp thức ăn bổ sung trong quá trình nuôi.

Thức ăn công nghiệp với hàm lượng protein từ 35 – 40% và thức ăn tươi sống như cá rô phi, cá chốt, hoặc cá lù đù nên được cung cấp cho tôm. Cá nhỏ có thể được cho ăn nguyên con, trong khi cá lớn nên được cắt thành từng khúc. 

Thời gian cho ăn được định kỳ vào các giờ 7 – 8h, 16 – 17h, và 22 – 23h. Thức ăn tươi sống nên được cho vào buổi sáng và thức ăn công nghiệp vào buổi chiều. Thức ăn cần được rải đều trên mặt ruộng và mương bao, và đặt trong sàng ăn. Kiểm tra sàng ăn sau 1 – 2 giờ để điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp.

Quản lý chất lượng nước

Do tôm càng xanh chủ yếu sống ở tầng đáy, việc quản lý thức ăn cần đảm bảo không dư thừa. Độ pH nên được duy trì ổn định từ 7.5 – 8.5 bằng cách tạt vôi vào ruộng và rải vôi xung quanh bờ ruộng trước khi mưa, với lượng 5 – 7kg/1.000m². 

Nhiệt độ nước nên được giữ trong khoảng 27 – 32°C và mực nước tối thiểu là 0.4m trên mặt trảng hoặc 0.8 – 1.2m ở mương bao. Mực nước sau thu hoạch lúa nên được duy trì ở 0.4 – 0.7m. 

Ôxy hòa tan cần đạt ít nhất 3mg/l, có thể đạt được bằng cách thay 10 – 30% lượng nước trong ruộng nuôi định kỳ 2 – 3 lần/tháng. Độ mặn từ 0 – 10% cần được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt vào tháng 12 và tháng 1, để tránh sự thay đổi đột ngột khi thay nước. 

Quản lý hàm lượng H2S và NH3 bằng cách hạn chế thức ăn thừa và thực hiện các biện pháp cải tạo ruộng nuôi kỹ thuật như vét bùn và chất thải từ vụ trước, lắng lọc nước, và hạn chế chất hữu cơ từ bên ngoài.

Để ngăn chặn sự xâm nhập của địch hại, cần rào lưới xung quanh bờ ao và kiểm tra kỹ lưỡng các hang hốc. Trong trường hợp phát hiện cá tạp, có thể sử dụng lưới để bắt hoặc dùng rễ cây thuốc cá ngâm nước và tạt vào mương bao sau khi giảm mực nước, với liều lượng 0.5 – 1kg/100m³. Theo dõi sự tăng trưởng của tôm nuôi 2 lần/tháng bằng cách chài tôm và cân khối lượng, từ đó điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp.

Phòng ngựa bệnh

Tôm đóng rong, một tình trạng xảy ra do tôm chậm lột xác (do dinh dưỡng kém và chất lượng nước không tốt), cần được xử lý bằng cách thay 20 – 30% nước định kỳ 10 – 15 ngày/lần để kích thích quá trình lột xác; đồng thời tăng cường thức ăn giàu dinh dưỡng và đảm bảo lượng thức ăn đủ. 

Tôm bị đen mang, thường do nền đáy bẩn và nước có nhiều chất hữu cơ từ thức ăn dư thừa, cần được xử lý bằng cách loại bỏ tôm bị ảnh hưởng, thay nước mới, và bón vôi vào ruộng nuôi với lượng 0.5 – 1kg/100m² để nâng cao độ pH.

Thu hoạch

Trước khi thu hoạch, 5 – 7 ngày trước đó, nên thay nước để giúp tôm lột vỏ đồng loạt và cứng vỏ. Tháo nước để tôm xuống mương bao, sau đó kéo lưới để thu hoạch tôm. Kích thước tôm thu hoạch nên từ 30 – 40g/con. Tỷ lệ sống của tôm thu hoạch thường đạt từ 50 – 60%. Năng suất có thể đạt 300 – 400kg/ha.

Nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa là mô hình tiềm năng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, để đạt được thành công, việc áp dụng kỹ thuật và công nghệ tiên tiến là vô cùng quan trọng. Tham dự Triển lãm Quốc tế Chuyên ngành Thủy sản Việt Nam – Aquaculture Vietnam 2024, diễn ra từ ngày 9 đến 11 tháng 10 tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (SECC), là cơ hội tuyệt vời để bạn cập nhật những giải pháp nuôi trồng thủy sản mới nhất, kết nối với các nhà cung cấp uy tín và nâng tầm hoạt động sản xuất của mình. 

Aquaculture Vietnam 2024 – Điểm hẹn cho cơ hội phát triển ngành thủy sản

Aquaculture Vietnam 2024 là sự kiện quy mô lớn thu hút sự tham gia của hơn 100 đơn vị trưng bày và dự kiến đón chào 4.000 khách tham quan. Điểm nhấn của Aquaculture Vietnam 2024: 

• Triển lãm bao quát mọi khía cạnh trong ngành thủy sản, từ con giống, thức ăn, thiết bị nuôi trồng, chế biến, bảo quản đến xuất khẩu. Tham dự sự kiện, bạn sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn cung ứng đa dạng, cập nhật công nghệ tiên tiến và kết nối với các đối tác tiềm năng.
• Song song với hoạt động trưng bày, Aquaculture Vietnam 2024 còn tổ chức hội thảo chuyên đề, chia sẻ kinh nghiệm và đào tạo kỹ thuật. Đây là cơ hội quý giá để bạn học hỏi từ các chuyên gia trong ngành, nâng cao kiến thức và kỹ năng để phát triển hoạt động kinh doanh hiệu quả.
• Triển lãm thu hút khách tham quan từ nhiều quốc gia, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam quảng bá thương hiệu, sản phẩm và tiếp cận thị trường xuất khẩu tiềm năng.

Đừng bỏ lỡ cơ hội vàng để bứt phá thị trường thủy sản! Đặt gian hàng ngay tại Aquaculture Vietnam 2024!

Đăng ký trưng bày: https://www.aquafisheriesexpo.com/dat-gian-hang/

————————–

Box thông tin:

• Đặt Gian Hàng: Ms. Sophie Nguyen – [email protected]
• Hỗ Trợ Tham Quan: Ms. Phuong – [email protected]
• Hỗ Trợ Truyền Thông & Marketing: Ms. Anita Pham – [email protected]